عیار طلا در جواهرات: از 18 عیار تا 24 عیار، تفاوت‌ها چیست؟
طلای گران‌بها، فراتر از یک زیور، نمادی از ثروت و سرمایه‌گذاری است. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا قیمت‌ها و ویژگی‌های طلا تا این حد متفاوت است؟ چرا برخی قطعات طلایی درخشان‌ترند و برخی دیگر مقاومت بیشتری دارند؟ پاسخ این پرسش‌ها در یک مفهوم کلیدی نهفته است: عیار طلا. درک عیار نه تنها به شما در انتخاب هوشمندانه‌تر کمک می‌کند، بلکه شما را به شناخت عمیق‌تری از این فلز باارزش می‌رساند.
طلای خالص، بسیار نرم و انعطاف‌پذیر است؛ از این رو، برای افزایش سختی و دوام جهت ساخت زیورآلات، آن را با فلزات دیگر مانند مس، نقره، رودیوم یا پلاتین ترکیب می‌کنند. مس رایج‌ترین افزودنی است که ضمن استحکام‌بخشی، به درخشش طلا نیز کمک می‌کند. اصطلاح “Karat” (عیار) با حرف اختصاری “K” برای خلوص طلا به کار می‌رود و نباید با “Carat” (قیراط) که واحد وزن سنگ‌های قیمتی (۲۰۰ میلی‌گرم) است، اشتباه شود.
انواع عیار طلا و ویژگی‌های آن‌ها:
عیار طلا بر پایه مقیاس 24 واحدی بیان می‌شود. خالص‌ترین نوع، 24 عیار است.
- طلای 24 عیار (کد 999): این طلا با 99.9 درصد خلوص، خالص‌ترین نوع و معروف به طلای صد درصد است. رنگ آن زرد تیره، متمایل به نارنجی یا طلایی مایل به قرمز طبیعی طلا است و درخشش فوق‌العاده‌ای دارد. به دلیل نرمی و انعطاف‌پذیری بالا، بسیار آسیب‌پذیر در برابر خراشیدگی، خم‌شدگی و فرورفتگی است. از این رو، در ساخت جواهرات روزمره کمتر استفاده می‌شود. کاربرد اصلی آن در پزشکی، لوازم الکترونیکی، سکه، شمش طلا و جواهرات سفارشی/سنتی است. بالاترین قیمت را در میان عیارها دارد.
- طلای 22 عیار (کد 916): دارای 91.6 تا 91.7 درصد خلوص است، یعنی 22 واحد طلا و 2 واحد فلز دیگر. رنگ آن زرد روشن یا زرد متمایل به نارنجی است. این طلا نرم‌تر از عیارهای پایین‌تر است. برای ساخت جواهرات ساده و طرح‌های پیچیده سنتی/فرهنگی با حکاکی مناسب است. سکه‌های بهار آزادی ایران با عیار 900 (معادل 21.6 عیار) ضرب می‌شوند. قیمت آن به دلیل خلوص بالا، قابل توجه است.
- طلای 18 عیار (کد 750): این طلا با 75 درصد خلوص، از 18 واحد طلا و 8 واحد آلیاژ (مانند نیکل، مس، پالادیوم) تشکیل شده است. رنگ آن معمولاً زرد یا زرد پررنگ متمایل به نارنجی است و می‌تواند در رنگ‌های سفید، رزگلد و دو/سه رنگ نیز عرضه شود. این عیار مقاومت و دوام بالایی دارد و در برابر خراشیدگی و کدر شدن مقاوم است. رایج‌ترین عیار در ایران و کشورهای حوزه مدیترانه است. در ساخت انواع جواهرات مانند نیم‌ست، حلقه‌های نامزدی، سرویس عروس، گردنبند، دستبند و آویز کاربرد فراوان دارد. انتخابی لوکس و ایده‌آل برای جواهرات ظریف با سنگ‌های قیمتی و الماس‌های باکیفیت است. قیمت آن بالاتر از عیارهای پایین‌تر است.
- طلای 14 عیار (کد 583): 58.3 درصد طلای خالص دارد و مابقی آن آلیاژ (مس، نقره، روی/نیکل) است. رنگ آن طلایی زیبا، گرم و سنتی است و درخشان‌تر از 10 عیار به نظر می‌رسد. دوام بسیار خوبی دارد و نسبت به عیارهای بالاتر، مقاوم‌تر در برابر خراشیدگی و خم‌شدگی است. به دلیل دوام و انعطاف‌پذیری، برای جواهرات پرکاربرد روزانه مانند حلقه‌های نامزدی، گردنبند و گوشواره مناسب است. قیمت آن نسبتاً متوسط و مقرون‌به‌صرفه است.
- طلای 10 عیار (کد 417): دارای 41.7 درصد خلوص است، یعنی 10 واحد طلا و 14 واحد فلز دیگر. رنگ آن به دلیل درصد بالای آلیاژ، کمی رنگ‌پریده‌تر است. این نوع طلا یکی از مقاوم‌ترین و بادوام‌ترین انواع طلا است و در برابر خراشیدگی مقاومت خوبی دارد. در ساخت جواهرات روزمره مانند حلقه‌ها، گوشواره‌ها، گردن‌بندها، دست‌بندها و آویزها محبوب است. قیمت آن مقرون‌به‌صرفه‌تر از سایر عیارها است.
چرا عیار طلای خالص 24 است؟
این سیستم ریشه در دوران باستان دارد. سکه‌های طلای روم باستان به وزن 24 دانه گیاه خرنوب بودند، که نام “عیار” (Carat) نیز از “kerátion” (دانه خرنوب) گرفته شده است. همچنین، سکه‌های طلای آلمانی قرن 19 به نام “مارک” 24 قیراط وزن داشتند. چون طلای خالص برای ضرب سکه نرم بود، آلیاژ اضافه می‌شد و این امر 24 عیار را به عنوان معیار خلوص کامل تثبیت کرد.
عیار مرسوم طلا در کشورهای مختلف:
در ایران و کشورهای مدیترانه، 18 عیار رایج است. کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از 21 عیار، و چین، هنگ کنگ و تایوان از 24 عیار استفاده می‌کنند. هند و همسایگانش 22 عیار را ترجیح می‌دهند. در اروپا، عیارهای پایین‌تر (مثلاً 8 تا 18 عیار در شمال اروپا و آلمان) متداول است. آمریکا و کانادا نیز از 10 تا 18 عیار استفاده می‌کنند.
نکات مهم در خرید طلا:
هنگام خرید، به عدد حک شده روی طلا (مانند 750 یا 999) و وزن آن توجه کنید. رنگ طلا می‌تواند راهنمایی باشد اما تنها معیار تشخیص نیست. همیشه از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید و فاکتور معتبر و دارای ضمانت دریافت نمایید. برای استفاده روزمره، طلای 10، 14 یا 18 عیار به دلیل دوام بیشتر توصیه می‌شود، در حالی که برای موقعیت‌های خاص یا سرمایه‌گذاری، طلاهای 22 یا 24 عیار مناسب‌ترند.