تشخیص اصالت سرویس جواهر; روش هایی برای اطمینان اصل بودن

تشخیص اصالت یک سرویس جواهر، فرآیندی صرفاً چشمی یا تجربی نیست. آن‌چه در ظاهر می‌درخشد، لزوماً ارزش ذاتی ندارد. بررسی دقیق عیار فلز، کیفیت ساخت، ویژگی‌های ساختاری سنگ‌های قیمتی و اعتبار گواهی‌ها، همگی بخشی از ارزیابی حرفه‌ای اصالت هستند. در این مقاله، با نگاهی فنی و تحلیلی، تمام روش‌ها و ابزارهای تخصصی بررسی اصالت جواهرات را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم؛ از تست‌های آزمایشگاهی تا نشانه‌های ظاهری.

تشخیص اصالت فلزات گرانبها: طلای واقعی را از بدلیجات بشناسیم

طلای اصل دارای ویژگی‌هایی است که در سطح ساختاری و فیزیکی قابل اندازه‌گیری هستند. مهم‌ترین مشخصه آن، چگالی بالای فلز است. چگالی طلای خالص ۱۹.۳ گرم بر سانتی‌متر مکعب است. این یعنی در مقایسه با سایر فلزات، وزن آن به‌صورت محسوس بیشتر خواهد بود.

در جواهرسازی رایج، سه عیار اصلی طلا به‌کار می‌رود:

• ۲۴ عیار: طلای خالص و بسیار نرم؛ کمتر برای زیورآلات به‌کار می‌رود.

• ۱۸ عیار: رایج‌ترین عیار در جواهرات مرغوب، ترکیبی از ۷۵٪ طلا با فلزات دیگر برای افزایش سختی.

• ۱۴ و ۱۰ عیار: ترکیب پایین‌تری از طلا، در بازارهای خاص یا مدل‌های روزمره کاربرد دارد.

طلای تقلبی ممکن است از آلیاژهایی مثل برنج، مس یا استیل با روکش طلا ساخته شده باشد. این روکش ممکن است به روش آبکاری یا پاشش یونی انجام شود و ظاهری بسیار نزدیک به طلا ایجاد کند. با گذر زمان، این روکش فرسوده می‌شود یا در برابر تعریق و مواد شیمیایی واکنش نشان می‌دهد.

روش‌های پیشرفته شناسایی فلز:

• XRF (تحلیل فلورسانس پرتو ایکس): ابزاری غیرمخرب که ترکیب فلز را دقیقاً مشخص می‌کند.

• تست آتش: روشی سنتی و دقیق که نیاز به ذوب جزئی فلز دارد؛ در طلاسازی حرفه‌ای کاربرد دارد.

• طیف‌سنجی جذب اتمی: روشی برای اندازه‌گیری مقدار فلزات گران‌بها در قطعه، بیشتر در آزمایشگاه‌های تخصصی استفاده می‌شود.

بررسی دقیق سنگ‌های قیمتی: بین الماس طبیعی، مصنوعی و بدل فرق بگذاریم

اگر سرویس جواهر شما دارای سنگ‌هایی چون الماس، یاقوت، زمرد یا سفایر باشد، تشخیص اصالت سنگ بسیار حیاتی است. الماس طبیعی دارای ناخالصی‌هایی میکروسکوپی (Inclusions) است که گاهی به چشم نمی‌آید، اما با ذره‌بین مخصوص (لوپ ۱۰ برابر) قابل مشاهده است.

سنگ‌های بدل رایج:

• زیرکونیا (CZ): درخشش مشابه الماس دارد اما چگالی کمتر و سختی پایین‌تری دارد.

• موئیسانیت: شباهت بالایی به الماس دارد اما در نور شکست مضاعف دارد و با تست پراش نور قابل تشخیص است.

• شیشه و کریستال: بسیار ارزان، با ناخالصی‌های حبابی یا خش‌های سطحی.

روش‌های تشخیص سنگ اصل:

• بررسی شکست نور (Refractive Index): با دستگاه رفرکتومتر اندازه‌گیری می‌شود.

• پلارسکوپ: برای تشخیص سنگ‌های تک‌محور و دو‌محور و تشخیص مصنوعی یا طبیعی بودن آن‌ها.

• تست پراش نور و پخش رنگ (Dispersion): الماس دارای Dispersion کمتر نسبت به موئیسانیت است.

گواهی معتبر مانند GIA یا HRD برای سنگ‌های قیمتی بسیار ارزشمند است. این گواهی‌ها اطلاعاتی چون وزن قیراط، شفافیت، رنگ و نوع برش را ارائه می‌دهند.

بررسی کیفیت ساخت؛ جواهر اصل چطور ساخته می‌شود؟

در ساخت سرویس‌های جواهر اصل، تکنیک‌های ساخت سنتی با فن‌آوری‌های روز تلفیق می‌شود. در یک سرویس واقعی، اتصالات بین قطعات کاملاً یک‌دست و بدون جوش‌های اضافه هستند. قفل‌ها، بست‌ها و زنجیرها با دقت بالا ساخته شده‌اند. حتی ضخامت یکنواخت قطعات و دقت در تراش سنگ‌ها نشانه کیفیت بالای ساخت است.

در مقابل، نمونه‌های تقلبی اغلب دارای ایرادات زیر هستند:

• تراش‌های ناهمسان در سنگ‌ها

• تفاوت رنگ در قطعات مختلف یک سرویس

• لق بودن سنگ‌ها یا اتصال نامطمئن آن‌ها به پایه

• تغییر رنگ زودهنگام در قسمت‌های پر تماس مانند پشت گوش یا روی گردن

تشخیص از طریق رفتار جواهر در طول زمان

یک جواهر اصل در برابر شرایط محیطی پایدار باقی می‌ماند:

• طلای واقعی: در برابر تعریق، اسیدهای بدن و رطوبت تغییر رنگ نمی‌دهد.

• نقره اصل: ممکن است تیره شود اما با یک پارچه مخصوص به راحتی براق می‌شود.

• سنگ‌های قیمتی اصل: خراش‌پذیر نیستند، لب‌پریدگی ندارند و جلای طبیعی خود را از دست نمی‌دهند.

جواهر تقلبی در اثر گذشت زمان، تماس با عطر، الکل، کرم‌های آرایشی یا حتی آب تغییر رنگ می‌دهد یا پوسته‌پوسته می‌شود.

اهمیت خرید از فروشنده معتبر و دریافت مدارک رسمی

هیچ تست خانگی یا تخصصی نمی‌تواند جایگزین خرید مطمئن از مرجع معتبر شود. فروشگاه‌هایی که دارای مجوز اتحادیه صنف طلا و جواهر هستند، از قوانین سخت‌گیرانه‌تری پیروی می‌کنند و معمولاً ضمانت‌نامه و فاکتور رسمی ارائه می‌دهند. فاکتور معتبر شامل اطلاعات زیر است:

• وزن دقیق

• عیار طلا

• نوع سنگ و وزن قیراطی آن

• قیمت هر گرم طلا و اجرت ساخت

• مهر و امضای رسمی فروشنده

همچنین دریافت شناسنامه جواهر از آزمایشگاه‌های مستقل مثل “گوهرشناسی ایران” یا مراکز بین‌المللی یک امتیاز بزرگ محسوب می‌شود.

جمع بندی

تشخیص اصالت سرویس جواهر ترکیبی از علم، تجربه و دقت است. هیچ روش واحدی به‌تنهایی کافی نیست، اما ترکیب بررسی فیزیکی، استفاده از ابزارهای دقیق، شناخت ویژگی‌های ظاهری، و اعتماد به فروشنده معتبر می‌تواند شما را از دام تقلب‌ها نجات دهد. هر قطعه جواهر واقعی، فقط یک وسیله زینتی نیست؛ بلکه سرمایه‌ای ماندگار و شناسنامه‌ای از سلیقه و انتخاب هوشمندانه شماست.